BLOG

Wéi ech fir d’éischt a mengem Liewen op enger Theaterbühn viru Publikum stoung, dat war den 13. November 1989 am groussen Theater, mat kengem anerem wéi dem Grand-Duc Jean am Publikum. Et war nämlech fir säi 25. Trounjubiläum, a mäi klenge Bridderche Yann an ech waren de roude Fuedem vum Owend, an eisen eegene Rollen als jonk Scouten, déi ëmmer erëm mat klenge Sketcher opgetruede sinn, ënnert der talentéierter Leedung vum Pir Fixmer. Ech hunn de grousse Brudder gespillt, mat der décker Schnëss vir, dee sech awer herno komplett veriert, an no sengem klenge Bridderche fir Hëllef geruff huet. An enger Zeen sinn ech laanscht de Grand-Duc am Publikum gaangen, an ech hunn héiere wéi hie gutt gelaacht huet. Dat war fir mech en Zeeche vun Unerkennung, besser wéi all Applaus, besser wéi eng Medaile. Et war awer och de Moment wou ech gemierkt hunn, dee Mann ass wéi mir, wéi Du an ech, deen ameséiert sech gär, deen ass frou, wann net alles nom Haff sengem Protokoll leeft, wann en iwwerrascht gëtt, wann e seng Roll vläicht kuerz vergiesse kann. A grad dat ass d’Kraaft vun der Konscht an der Kultur, d’Kraaft eis aus eisem Alldag eraus ze zauberen, d’Kraaft déi mécht, dass mir eis selwer, eist Liewen, eis Suerge vergiessen, d’Kraaft fir ee Moment just Mënsch ze sinn. weider liesen

De Konschtrot, an e gudde Rot fir d’Konscht

an et ass ee léiwer dee leschten zu roum
wéi an der provënz ganz vir
a souguer wann ee guer net bis op roum koum
war ee wéinstens eng kéier vrun der dir
an déi provënz déi ass net hei mäi kand
an déi provënz gehéiert ofgerappt
an déi provënz ass net op enger kaart, an engem land
well déi provënz ass an dengem kapp

aus “lokalmatador“

Kierzlech war de Kultursecteur agelueden op en Austausch mat de Responsabele vum Kulturministère iwwert d’Schafung vun engem “arts council”, enger zentraler Struktur, déi zoustänneg soll ginn iwwert d’Gestioun vu finanziellen a strukturellen Hëllefe fir d’Kënschtler. Soe mer direkt, dass et erfreelech ass ze spieren, dass de Secteur weiderhin direkt consultéiert gëtt. Gläich am Ufank sot de Jo Kox “Mir wëssen zanter Joren dass mer en arts council wëllen”. Perséinlech wosst ech dat zwar nach net, a mengen och, dass de Secteur aner Prioritéiten huet, an dass des Prioritéit éischter déi vum Jo Kox a vum Ministère ass. Och sinn et nach net vill Detailer ginn, wéi dëse Konschtrot (arts council op Lëtzebuergesch) genee soll ausgesinn, sou dass et schwéier war, konkreten Input ze ginn. Ma et geschitt eppes, a mir däerfen derbäi sinn. weider liesen

Opruff un d’Kulturpolitik

Den 13. Januar hunn ech um Radio 100,7, eisem ëffentlech-rechtleche soziokulturelle Radio, eng Sendung héieren wou déi nei Kulturministesch Sam Tanson an den neien éischte Mann am Ministère Jo Kox ageluede waren. An dësem Gespréich, ass vun der Animatrice d’Neesaféieren vum congé culturel als eng vun de ganz wéinege konkreten Mesuren genannt ginn, op déi “d’Leit déi an der Konscht schaffen” anscheinend dréngend waarden. D’Ministesch versprécht dann och, dass en nees agefouert gëtt. De congé culturel ass e spezielle Congé deen e Salarié kann accordéiert kréien, fir artistesche Projeten nozegoen, an deen dem Patron vum Staat rembourséiert gëtt. E gouf 1994 agefouert an 2015 nees ofgeschaaft well, sou d’Ministesch vun der Zäit, “d’après les observations du ministère, le dispositif n’a pas contribué à la professionnalisation de la scène artistique et culturelle” an et wéilt ee léiwer setzen op «des mesures plus ciblées, telles que des aides sociales, des bourses d’aide à la création, au perfectionnement et au recyclage artistique». weider liesen

« Approuvez-vous l’idée que les résidents non luxembourgeois aient le droit de s’inscrire de manière facultative sur les listes électorales en vue de participer comme électeurs aux élections pour la Chambre des Députés, à la double condition particulière d’avoir résidé pendant au moins dix ans au Luxembourg et d’avoir préalablement participé aux élections communales ou européennes au Luxembourg ? »

2015 hunn ech mech, wéi vill anerer, ëffentlech fir de Jo beim Referendum an der Fro vum Awunnerwahlrecht ausgeschwat. A wéi vill anerer kréien ech dat haut nach an de Kapp gehäit a ginn, wéi vill anerer, bei allméiglechen Themen, och där déi näischt mam Referendum ze dinn hunn, op d’Plaz gewise mat Spréch ewéi “Huet deen nach ëmmer näischt geléiert nom 80-20 vun 2015?”.

Grad wéi wann d’Gesellschaft haut zu 80 % géint alles wär wat ech, a vill anerer, zu deem Thema nach ze soen hunn. Wéi wann déi Trennung an de Stee gemeesselt wär a mer op all Éiwegkeet an där selwechter Proportioun oneens wären.

Grad wéi wann déi 80 % déi Nee gewielt haten, dat all aus deem selwechte Gronn gemaach hätten, an déi 80 % och nach haut zu allem wat d’Immigratioun betrëfft enger Meenung sinn, an nach ëmmer aus deene selwechten Ursaachen. Eemol gedeelt, ëmmer gedeelt.

Grad wéi wann een, wann een eng Kéier net Recht krut, op éiweg de Mond ze halen hätt, sech net méi z’engagéieren hätt, virun der Majoritéit wéi e Mippchen ze kuschen hätt, brav “Jo an Amen” ze soen hätt, e Liewe laang keng Meenung méi ausdrécken dierft, sech net méi ze mucksen hätt, am Beschten sech ganz aus der Ëffentlechkeet an de politesche Froen iwwerhaapt erauszehalen hätt, vläicht souguer besser nach einfach dout ëmzefalen hätt.

Grad wéi wann een de Referendum net respektéiere géif wann een haut trotzdeem der Meenung ass, dass an eisem Land e groussen Demokratiedefizit besteet, an een nach ëmmer dofir ass, den “résidents non luxembourgeois” d’Wahlrecht ze ginn. Dovunner ofgesinn, gesinn ech net a firwat een als Bierger iwwerhaapt “de Referendum ze respektéieren huet”. Am Numm vu wat? Vum éiwege Stëllstand? D’Politik, déi déi ganz schlecht Iddi hat déi Fro op déi Manéier ze stellen, soll sech vläicht drun halen, engagéiert Bierger sollen awer weider nodenken a sech äussere kënnen.

Perséinlech wär mir de “Jo” souwisou net wäit genuch gaangen. Ech wär dofir gewiescht, dass d’Auslänner sech net “de manière facultative” aschreiwe kéinten, mee obligatoresch wielen ze goen hätten, wéi all aner Bierger och. 10 Joer hei wunne wär fir mech och keng Conditioun gewiescht, 5 geet déck duer. Dass ee virdrun u Gemengen- oder Europawahle muss deelgeholl hunn, wär fir mech och kee Critère. Ech hu mech also fir e “Jo” agesat, obwuel ech éischter fir e “Jo, mee” gewiescht wär, mee där war keen do. Do gesäit ee schonn, dass dee Referendum, sou wéi en hei duerchgezu ginn ass, d’Gesellschaft ganz kënschtlech an zwee gedeelt huet, well souwuel beim Jo, wéi beim Nee, vill ënnerschiddlech Nuancë waren, déi net zur Sprooch komm sinn, an an Zukunft awer zur Sprooch sollte kommen.

Ma d’Politik schéngt seng Lektioun geléiert ze hunn an huet sech an de Wahlen och net gemuckst zu deem Thema, wat zu engem richtegen Tabu-Thema ginn ass. Nodeems déi vun den “80-20 Houschterten” prophezeite grouss Lektioun bei de Wahlen ausbliwwen ass, bleift ze hoffen, dass an der neier Regierung Weeër fonnt gi fir eis Gesellschaft méi gerecht ze maachen. Vläicht gëtt jo souguer eng Kéier europawäit, am Beschten ouni Referendum, e Residenzwahlrecht agefouert, wou jiddereen do wiele kann, wou e schafft a Steiere bezilt.

An deenen 80 % vun de Leit, déi der Meenung, dass ech dat hei iwwerhaapt net schreiwen däerft, soen ech: “Dir kënnt mech mol mat Ärem Referendum! Well elo ass et Ären. Dir kënnt en halen. Ech wëll en net méi.”

Ons nei Heemecht
(Michel Lentz / Serge Tonnar)

Wou d’Uelzecht durech d’Wisen zéit
Duerch d’Fielsen d’Sauer brécht
Wou d’Rief laanscht d’Musel dofteg bléit
Den Himmel Wäin ons mécht
Dat ass déi Plaz fir déi mir géif
Zesummen Heemecht soen
Jo dat Stéck Äerd dat mir so déif
An onsen Hierzer droen

A sengem donkele Bëscherkranz
Vum Fridde stëll bewaacht
Sou ouni Pronk an deiere Glanz
D’Natur nach ëmmer laacht
Fir dass nach muer dat seet all Kand
Net just an eidelen Dreem
Gi mir gutt uecht op Floss a Land
Well hei si mir doheem

Gesank, Gesank vu Bierg an Dall
Der Äerd, déi äis gedroen
D’Léift huet e staarke Widderhall
A jidder Broscht gedoen
Fir d’Mënschheet ass keng Weis ze schéin
All Wuert, dat vun er kléngt
Gräift äis an d’Séil wéi Himmelstéin
An d’A wéi Feier blénkt

Dem Frieme reeche mir eng Hand
Déi duerch d’Natioune geet
Mir deelen d’Lëtzebuerger Land
Zesummen an der Freed
Mir kruten all als Kanner schonn
De fräie Geescht jo ginn
Loosst viru blénken d’Fräiheetssonn
Déi mir sou laang gesinn

Et ass nach net souwäit, an awer héieren ech et schonn, dat Wuert wat no de Wahlen am meeschte wäert falen. D’Wuert fält a fält, bis et et méi opzehalen ass, fält ëmmer méi déif a méi séier, bis et mat engem Knuppert ganz ënnen ukënnt an an dausend Stécker flitt. Wielerwëllen.

Et geet schonns domat un, dass et de Wielerwëlle guer net gëtt. D’Wieler wëlle ganz ënnerschiddlech Saachen, souguer ënnert de Wieler vun der selwechter Partei ginn et Ënnerscheeder. Wann zwou oder méi Parteien also reng zueleméisseg op eng Majoritéit kommen, heescht dat nach laang net, dass si de Wielerwëlle representéieren, mol net de Wëlle vun all de Wieler déi si gewielt hunn. Et gëtt souguer keen eenheetleche Wielerwëllen ënnert de Wieler vun engem eenzele Politiker. Déi eng wielen des Persoun zum Beispill, well se immens gutt ausgesäit, déi aner well se sou enorm kompetent ass, nach anerer vläicht nëmme well se gratis Croissante versprach kruten.

An dann ass et komesch, dass haaptsächlech déi Politiker dat Wuert an de Mond huelen, déi an eng Regierung wëllen. Si, a ganz vill Wieler, vergiessen dobäi, dass mir guer keng Regierung wielen. Mir wielen eng Chamber. Also e Representantenhaus, e Parlament. Déi, déi am meeschte Stëmme kréien, missten also als éischt an d’Chamber, well d’Wieler se dofir gewielt hunn. Ma an d’Chamber kommen awer nëmmen déi, déi et net an d’Regierung gepackt hunn, eng Zort zweet Klass Muppi. Beim Zesummesetze vun der Regierung dann, de Generolen éischter Klass also, spillt de Wielerwëlle keng Roll méi. Hei ginn déi Parteie mateneen, déi matenee kënnen, oder villméi, déi zesummen op déi néideg arithmetesch Viraussetzunge kommen. Op eemol kënnen der mateneen, déi virdrun net konnten, an ëmgedréint. Hei geet et just nach em Zuelen. Ween da ganz hannen um Enn wierklech an der Regierung sëtzt, do huet de Wieler absolut keen Afloss méi drop. Dat gëtt hannert den zouenen Diere vun deene Parteie beschwat déi am meeschte Punkten an een Dëppe geheien.

Dofir en Opruff un déi Politiker, déi an eng Regierung wëllen, w.e.g. d’Wuert net an de Mond ze huelen. Well, stellt iech emol vir, et gi souguer Leit, déi wiele Parteien a Politiker, vun deenen se guer net erwaarden, jo vläicht souguer mol guer net wëllen, dass se an eng Regierung kommen. Déi wielen nämlech mam Bewosstsinn vun deem em wat et am Fong geet, si wielen eng Chamber. Si ginn deene Parteien a Politiker eng Stëmm déi hirer Meenung no an der Chamber solle vertruede sinn. Dat kann och eng bewosst Stëmm si fir Oppositiounsaarbecht ze maachen, also Leit wielen, well ee wëll, dass déi Oppositioun maachen zu der Regierung. De Wëlle vun dëse Wieler awer ass de Politiker, déi just un d’Muecht wëllen, ze vill komplex, a wat si net verstinn, kann och kee Wielerwëlle sinn.

Nee, nee, Regierungsbildung a Wielerwëllen sinn net zesummen an enger Koalitioun. Scho guer net méi, wann et em d’Verdeele vun de Ministeschposte geet. Meeschtens ass et do wahrscheinlech esou, dass bei deene Parteien déi zesumme wëllen, déi am häertste jäizen, déi am meeschte Stëmme kruten, woubäi dat jo awer a Wierklechkeet déi sinn, déi de Wieler onbedéngt an der Chamber wëll gesinn. Wéi dat wierklech virun sech geet, ass e grousst Rätsel a bleift onerkläerlech an ongekläert. Een deen en Job wëll, geet sech jo normalerweis bei de Patron virstellen, a muss dann do iwwerzeegen unhand vu senge Kompetenzen. Hei ass et anescht. Déi déi den Job wëllen (also d’Kandidaten), schécken de Patron (also d’Wieler) virun d’Dir, fir selwer z’entscheede wien den Job kritt. Dat ass dem Wieler alles ze héich, dofir, léif Politiker déi an d’Regierung wëllen, an ouni op aner sëlleg Ongereimtheete vun eisem Wahlsystem anzegoen, sot et léiwer wéi et ass: “De Wieler ka wëlle wat e wëll, beim Wielerwëllen awer wëlle mir ouni de Wieler eisen eegene Wëlle wielen.”